Биология. КТП 2022-2023 оқу жылы. 9-сынып

       Ұзақ мерзімді 

жоспардың бөлімі

Тақырып/Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны

Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті.

Сағат саны

Мерзімі 

Ескерту

1-тоқсан

9.1А Жасушалық 

биология 

(1сағат)

Жасушаның негізгі компоненттерінің қызметтері. Жасуша құрылымдары: плазмалық мембрана, цитоплазма, ядро, эндоплазмалық тор, жасуша орталығы, рибосомалар, Гольджи аппараты мен лизосомалар, митохондрия, пластидтер, қозғалыс органоидтары, жасушаның қосындылары. Құрылыстары және атқаратын қызметтері.

9.4.2.1 - өсімдік және жануар жасушаларының негізгі бөліктерінің құрылысы мен қызметтерін түсіндіру

1

02.09

Жасушалардың сызықтық ұлғаюын есептеу. Ұлғаю, жасушаның (органеллалардың) актуальды өлшемі және суреттің нақты өлшемі. Өлшем бірліктерін СИ жүйесіне аудару (сантиметр-миллиметр-микрометр-нанометр).

Модельдеу «Микрофотографияларды пайдаланып жасушаның сызықтық ұлғаюын есептеу».

9.4.2.2 - микрофотографияны қолданып, жасушалардың сызықтық ұлғаюын есептеу 

1

07.09

9.1В 

  Тірі ағзалардың 

көп түрлілігі.

Биосфера және 

экожүйе

(4 сағат)

Әр түрлі түрлерді сипаттауда бинарлық номенклатураны қолдану. 

Зертханалық жұмыс «Анықтағыш көмегімен өсімдіктер мен жануарлар түрлерін (жергілікті регионның) анықтау».

9.1.1.1 - әр түрлі түрлерді сипаттауда бинарлы номенклатураны қолдану

9.1.1.2 - өсімдіктер мен жануарлардың түрлерін ерекшелік белгілері бойынша танып білу (анықтағыш бойынша)

1

09.09

Популяцияның өсуінің экспоненциалды және сигмоидты қисығы.

9.3.1.1 - популяция өсімінің экспоненциалдық және сигмоидтік үлгілерінің қисық сызықтарының графиктерін талдау

1

14.09

Экожүйедегі энергия тасымаланың тиімділігі. Энергия ағыны және қоректік тізбектер. Экологиялық пирамида түрлері. 

9.3.1.2 - энергияағымыныңтиімділігінесептеу

9.3.1.3 - энергия, биомасса және сандар пирамидаларын салыстыру 

1

16.09

Табиғаттағыкөміртек пен азот айналымы. Биосферадағыбиохимиялықүрдістер. Топырақ пен шөгіндіжыныстартүзудегітіріағзалардыңрөлі. БЖБ-1

9.3.1.4 - азот пен көміртектің табиғаттағы айналымының сызбасын құру

1

21.09

9.1D 

Адам қызметінің 

қоршаған ортаға 

әсері

(2 сағат)

Пайдалы қазбаларды өндірудің қоршаған орта мен адам денсаулығына әсері. 

9.3.2.1 - пайдалы қазбалар өндірудің және қайта өңдеудің қоршаған ортаға әсерін түсіндіру

1

23.09

Пестицидтердің қоршаған орта мен адам денсаулығына әсері. 

9.3.2.2 - пестицидтерді пайдаланудың қоршаған орта мен адам денсаулығына әсерін түсіндіру 

1

28.09

Парниктік эффектісі (жылыжай) және озон қабатының жұқаруы. Дүниежүзілік мұхит деңгейінің көтерілуінің, су мен атмосфера температурасының өзгеруінің тірі ағзаларға әсері. БЖБ-2

9.3.2.3 - парниктік эффектінің тірі ағзаларға әсерін түсіндіру;

9.3.2.4 - озон қабатының бұзылуының себептері мен салдарын түсіндіру

1

30.09

9.1E

Қоректену

(4 сағат)

Ыдырау үдерістері. Ас қорыту ферменттерінің әсері. Ас қорытудағы ферменттердің маңызы. Сіңіру және бөліп шығару.

9.1.2.1 - адамның ас қорыту жолдарындағы үдерістерді сипаттау.

9.1.2.2 - ас қорыту үдерісіндегі органикалық заттар мен сәйкесі ферменттердің арасындағы байланысты орнату

1

05.10

Ферменттердің әсер ету механизмі. Ферменттің белсенді орталығы. Зертханалық жұмыс «Ферменттердің белсенділігіне әр түрлі жағдайлардың (температура, pH) әсерін зерттеу». 

9.4.1.1 - ферменттер механизмін оқып тану

9.1.2.3 - ферменттердің белсенділігіне әр түрлі жағдайлардың (температура, pH) әсерін зерттеу

1

07.10

Өттің әсерінен майлардың эмульгациясы. Зертханалық жұмыс «Өттің әсерінен майлардың эмульгациялануын зерттеу».

9.1.2.4 - өттің әсерінен майлардың эмульгациялануы үдерісін зерттеу

1

12.10

9.1F

Заттардың 

тасымалдануы

(4сағат)

Активті және пассивті тасымалдардың ұқсастығы мен айырмашылығы. Жасуша мембранасы арқылы тасымалдану. Белсенді тасымалдану кезіндегі энергияның жұмсалуы.

9.1.3.1 - активті және пассивті тасымалдарды салыстыру

1

14.10

Сыртқы және ішкі факторлардың транспирацияға әсері. 

Зертханалық жұмыс «Транспирация үдерісі кезіндегі сыртқы факторларды (температура, ылғалдылық пен су буының қысымы, ауа қозғалысын) зерттеу. Зертханалық жұмыс «Ішкі факторларды: Буландыратын беттің ауданы және бұл беттік ауданның өсімдік көлеміне қатынасының (кутикула мен лептесіктер) транспирация үдерісіне әсері».

9.1.3.2 - өсімдіктердегі транспирация үдерісінің мәнін түсіндіру

9.1.3.3 - ішкі және сыртқы факторлардың транспирацияға әсерін зерттеу

1

19.10

Сыртқы факторлардың флоэмада зат тасымалына әсері: температура, ылғалдылық, жарық. БЖБ-3

9.1.3.4 - сыртқы факторлардың флоэма арқылы заттардың тасымалдануына әсерін зерттеу

1

21.10

ТЖБ

1

26.10

Қорытынды қайталау   

1

28.10

Барлығы

17

2-тоқсан

9.2A

Тынысалу

(2сағат)

Анаэробты және аэробты тыныс алу. Анаэробты және аэробты тыныс алу үдерістерін химиялық реакция теңдеулерін қолданып қарастыру. Анаэробты және аэробты тыныс алудың тиімділіктері.

9.1.4.1 - тынысалуреакциясыныңхимиялықтеңдеуінпайдаланаотырып, анаэробтыжәнеаэробтытынысалудысалыстыру

1

09.11

Аэробты, анаэробты тыныс алу үдерістерімен байланысты бұлшықеттердің қажуы. Аэробты және анаэробты тыныс алуға физикалық жүктемелердің әсері. БЖБ-1

9.1.4.2- бұлшықетқажуыжәнеаэробты, анаэробтытынысалуүдерістеріарасындағыбайланыстықарастыру

1

11.11

9.2B

Бөліпшығару

(5 сағат)

Нефронның құрылысы және қызметі. Ультрафильтрация. Абсорбция және таңдамалы реабсорбция. Несептің құрамы. Фильтрация мен кері фильтрацияның себептері. 

9.1.5.1- нефронныңқұрылысы мен қызметінсипаттау;

9.1.5.2 -фильтрация жәненесептіңтүзілуүрдістерінсипаттау

1

16.11

Бүйрек жұмысына әсер ететін факторлар: тамақтану рационы, дене температурасының күрт түсуі, дәрілік препараттар,созылмалы және инфекциялық аурулар(кариес, іріңді ангина т.б.)

9.1.5.3 - бүйректіңжұмысынаәсерететінфакторлардысипаттау

1

18.11

Зәр шығару жүйесінің гигиенасы. Бүйрек және зәр шығаружүйесінің аурулары: пиелонефрит, цистит, бүйрекке тастың жиналуы. Себептері және алдын алу шаралары.

9.1.5.4 - бүйрекжәнезәршығаружүйесіауруларыныңалдыналужолдарынтүсіндіру

1

23.11

Құрлықта, шөлде, тұщы және тұзды суларда тіршілік ететін тірі ағзалардың зат алмасуының соңғы өнімдері. Құрамында азоты бар органикалық заттардың ыдырау өнімдері: аммиак, несепнәр, несеп қышқылы. БЖБ-2

9.1.5.5 - әртүрлі ағзалардың мекен ету ортасы мен зат алмасудың соңғы өнімдері арасындағы байланысты орнату

1

25.11

9.2CКоордина

ция және реттелу, 

биофизика

(8 сағат)

Нейрондардың түрлері мен қызметтері. Жүйке ұлпасының қызметі (глиальды жасушалар). 

9.1.7.1 - жүйке жасушасының құрылысы мен қызметі арасындағы өзара байланысты орнату

1

30.11

Аксондардың  миеленді және миеленсіз қабықтары. Синапстар және медиаторлар.

Модельдеу «Жүйке ұлпаларының құрылысы».

9.1.7.2 - жүйке ұлпалары мен оның құрылымдық бөліктерінің қызметтерін талдау

1

02.12

Миеленді, миеленсіз аксондарда жүйке импульстарының туындауы және өткізілуі. Өткізу жылдамдығы. Мембраналық потенциал, тыныштық потенциалы және әрекет потенциалы.

Модельдеу «Жүйке импульстарының туындауы мен таралу жылдамдығын зерттеу».

9.1.7.3 - жүйке импульсінің туындауы мен өтуін сипаттау

1

07.12

Тірі ағзалардағы электрлік үдерістер. Электрорецепторлар және электрлі мүшелер. 

9.4.4.1 - тірі ағзалардағы электрлік үдерістерді зерттеу

1

09.12

Тынысалу мен тыныс шығарудың реттелуі мысалында нейрогуморальдық реттелу механизмі. Жүйкелік және гуморальдық реттелуді салыстыру. Ағзаның күйзеліске бейімделуі.

9.1.7.4 - нейрогуморалды реттелудің механизмін түсіндіру 

1

14.12

Нейрокомпьютерлік интерфейс. Компьютер мен ми арасындағы ақпарат алмасу жүйесі.

9.4.4.2 - «компьютер-ми» интерфейс технологиясының ерекшеліктерін оқып білу

1

16.12

Гомеостазды тұрақты ұстаудың механизмдері. Биологиялық жүйелердегі оң және теріс қайта байланыс.

9.1.7.5 - ағзаның ішкі ортасының тұрақтылығын ұстаудағы гомеостазды сақтаудың механизмін түсіндіру

1

21.12

Өсімдіктердің өсуі мен дамуын реттеуші. 

Зертханалық жұмыс «Ауксиннің өсімдіктерге әсерін зерттеу». БЖБ-3

9.1.7.6 - өсімдіктердің өсуі мен дамуына әсер ететін заттардың әрекетін талдау 

1

23.12

ТЖБ

1

28.12

Қорытынды ,қайталау 

1

30.12

Барлығы 

16

                                                                                                                                 3-тоқсан

9.3А Қозғалыс

(2 сағат)

Бұлшық еттің жұмысы. 

Демонстрация « Негізгі бұлшық еттердің жұмысын өзіндік бақылау, иық белдеуінің қол қозғалысындағы рөлі.

9.1.6.1 - қол бұлшық еттерінің максималды жұмыс күшін және күшке төзімділігін зерттеу

1

11.01

 Бұлшық ет қозғалысын реттеу» 

Зертханалық жұмыс «Статикалық және динамикалық жұмыс кезіндегі бұлшық еттің қажуын зерттеу». 

БЖБ-1

9.1.6.2 - бұлшық еттің жиырылу жиілігіне бұлшықет жұмысының тәуелділігін зерттеу

1

13.01

9.3BМолекулалық 

биология

(2сағат)

ДНҚ молекулалық құрылысының принцптері: нуклеотидтердің комплементарлылығы. 

Модельдеу «ДНҚ молекуласын құру»

9.4.1.2 - ДНҚ молекуласының қос шиыршықты құрылымын сипаттау 

9.4.1.3 - ДНҚ-ны құрылымдық қағидалары негізінде үлгілеу 

1

18.01

Жасушалық цикл

(4 сағат)

Интерфаза. Интерфаза кезеңдері: Gl, S және G2.

9.2.2.1 - жасуша айналымының интерфаза кезіндегі жүретін үдерістерді түсіндіру

1

20.01

Митоз. Митоз фазалары. Зертханалық жұмыс «Пияз тамыр ұшындағы жасушалардан митозды зерттеу»

9.2.2.2 - митоздың кезеңдерін сипаттау 

1

25.01

Митоз. Митоз фазалары. Мейоз бен митозды салыстыру.

Модельдеу «Митоз кезеңдерңн зерттеу». БЖБ-2

9.2.2.3 - мейоз кезеңдерін сипаттау;

9.2.2.4 - митоз және мейоз үдерістерін салыстыру

1

27.01

9.3D Тұқым 

қуалаушылық пен 

өзгергіштік 

заңдылықтары 

(9 сағат)

Мендель ашқан белгілердің тұқымқуалаузаңдылықтары. Тұқымқуалаушылықты зерттеудің гибридологиялық әдісі.

9.2.4.1 - генетиканың дамуы мен қалыптасуындағы Мендель зерттеулерінің рөлін бағалау

1

01.02

Тұқымқуалаушылық заңдылықтарының цитологиялық негіздері. Гаметалар тазалығы және оның цитологиялық негіздемесі.

9.2.4.2 - моногибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін дәлелдеу және есептер шығару;

1

03.02

 Моногибридті және дигибридті будандастыру. Басымдылық заңы. Ажырау заңы. 

9.2.4.3 - дигибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін дәлелдеу және есептер шығару

1

08.02

Аллельді гендердің әрекеттесуі: толық және толымсыз. Доминанттылық белгілердің пайда болуы.

 Талдаушы шағылыстыру ұғымы мен оның практикалық маңызы.

9.2.4.4 - толық және толымсыз доминаттылықты салыстыру; 

9.2.4.5 - талдаушы будандастырудың маңыздылығын бағалау 

1

10.02

Жыныс генетикасы. Жынысты анықтаудың генетикалық механизмі.

9.2.4.6 - жынысты анықтау теориясын сипаттау;

1

15.02

Жыныспен тіркесіп тұқымқуалау. Гемофилия және дальтонизм. 

9.2.4.7 - жынысты анықтау кезінде хромосомалардың рөлін түсіндіретін сызба жасау

1

17.02

Адам қан топтарының тұқымқуалау заңдылықтары. Резус-фактор.

9.2.4.8 - адамның қан тобының тұқымқуалауын және қан топтарын анықтау механизмін түсіндіру

1

22.02

Адам генетикасы. Адамның тұқымқуалау белгілерін зерттеу әдістері. 

9.2.4.9 - адам генетикасын зерттеудің негізгі әдістерін сипаттау;

1

24.02

Адамның генетикалық ауруларының алдын алу. 

Модельдеу «Адамның генеалогиялық шежіре ағашын құру». 

9.2.4.10 - шежіре сызбасын құру

1

01.03

Өнімділікті арттыратын заманауи ауыл шаруашылық технологиялары. 

Өнімділігі жоғары ауылшаруашылықты жүргізудің жаңа баламалы жолдары.

9.2.4.11 - мәдени өсімдіктердің өнімділігін арттыру үшін заманауи ауылшаруашылық технологияларды қолданылуын зерттеу

1

03.03

 9.3E 

Микробиология 

және   

биотехнология

(2 сағат)

Биотехнологиялық үдерістін жалпы сызбасы және биотехнологияда алынатын өнімдері (медицинада, өнеркәсіпте және ауылшаруашылықта).

9.4.3.1 - инсулин өндіру мысалында биотехнологиялық үдерістің жалпы сызбасын сипаттау

1

08.03

Инсулин өндірісі. БЖБ-3

9.4.3.2 - биотехнологияда өндірілетін өнімдерге мысал келтіру

1

10.03

ТЖБ

1

15.03

Қорытынды ,қайталау 

1

17.03

Барлығы

20

4-тоқсан

9.4А 

Көбею

(6сағат)

Адамның жыныс жүйесінің құрылымы мен қызметі. 

9.2.1.1адамныңжынысжүйесініңқұрылысынсипаттау

1

29.03

Екінші реттік жыныстық белгілер. Ұлдар мен қыздардың жыныстық жетілуі. Биологиялық және әлеуметтік жетілу.

9.2.1.3 - жыныстық жетілу кезеңіндегі екінші реттік жыныстық белгілердің дамуын сипаттау 

1

31.03

Менструалдық цикл:. Менструалдық циклындағы эстроген мен прогестерон гормондарының маңызы. 

9.2.1.4 - менструалдық цикл мен экстроген және прогестеронның маңызын сипаттау

1

05.04

Контрацепция түрлері .Жыныстық жолмен берілетін аурулар: ЖИТС, сифилис, гонорея, гепатит В,С . Алдын алу шаралары.

. БЖБ-1

9.2.1.6 - жыныстық жолмен таралатын аурулардың салдары мен алдын алу шараларын түсіндіру

1

07.04

9.4B 

Өсу және даму 

(3сағат)

Құрсақта даму. Ұрықтық дамудың алғашқы кезеңдері. 

9.2.3.1 - ұрықтың дамуындағы плацентаның маңызын түсіндіру

1

12.04

Ұрықтың қалыптасуы мен дамуы. 

9.2.3.2 - эмбрион мен ұрықтың дамуын салыстыру

1

14.04

Шылым шегу, есірткі мен ішімдіктің адам ұрығының дамуына тигізетін әсері БЖБ-2

9.2.3.3 - адам ұрығының дамуына шылым шегу, алкоголь мен басқа есірткілер әсерінің салдарын түсіндіру

1

19.04

9.4С

Эволюциялық 

даму

(6сағат)

Жердегі тіршіліктің пайда болуы кезеңдері.

9.2.5.7 - Жердегі тіршіліктің дамуының негізгі кезеңдерін оқып білу

1

21.04

Эволюциялық ұғымдардың қалыптасуы және дамуы. 

9.2.5.1 - К. Линней мен Ж.Б. Ламарк еңбектерінің негізгі қағидаларын оқып зерттеу 

1

26.04

Ч. Дарвиннің эволюциялық ілімінің негізгі қағидалары. Эволюцияның қазіргі заман теориясының пайда болуы. 

9.2.5.2 - эволюция ілімінің қалыптасуындағы Ч.Дарвин еңбектерінің ролін түсіндіру

1

28.04

Эволюцияның қозғаушы күштері. Табиғи сұрыпталу нәтижесіндегі бейімделушілік.

9.2.5.3 - эволюцияның қозғаушы күштерін сипаттау;

1

03.05

 Эволюциялық үдерістегі өзгергіштіктің (мутациялық, комбинтивтік) рөлі. 

9.2.5.3 - эволюцияның қозғаушы күштерін сипаттау;

1

05.05

Табиғи сұрыпталу, оның түрлері (қозғаушы және тұрақтандырушы). 

9.2.5.4 - ағзалардың бейімделудегі табиғи сұрыпталудың рөлін сипаттау

1

10.05

Тіршілік үшін күрес (түрішілік, түраралық). 

Модельдеу «Бейімделгіштікті табиғи сұрыпталу нәтижесі ретінде зерттеу (көбелек)».

9.2.5.4 - ағзалардың бейімделудегі табиғи сұрыпталудың рөлін сипаттау

1

12.05

«Түр» ұғымының анықтамасы. Түрдің құрылымы.

9.2.5.5 - түрдің құрылымы мен критерийлерін сипаттау

1

17.05

 Түр критерийлері.. 

9.2.5.5 - түрдің құрылымы мен критерийлерін сипаттау

1

19.05

«Түр түзілу» ұғымы Түр түзілудің тәсілдері мен механизмдері. БЖБ-3

9.2.5.6 - түр түзілу үдерісін түсіндіру

1

24.05

ТЖБ

1

26.05

Қорытынды ,Қайталау

1

31.05

Барлығы

19